Firmalar - Sudan

Pazar ile İlgili Bilgiler

Sudan’ın doğrudan yabancı yatırımları büyük ölçüde petrol sektörüne yönelmiştir. Bu alanda ülkeye en fazla yatırımda bulunan ülkelerin başında Çin, BAE, Malezya ve Hindistan gelmektedir.

Ülkenin ikiye bölünmesi ve petrol bölgelerinin büyük bölümünün güneyde kalması Sudan’da mineral madenciliği, tarım ve hayvancılığın ön plana çıkmasına yol açmıştır. Sudan son yıllarda özellikle altın madenciliği konusunda yurtdışı yatırım çekmektedir.

Körfez Arap ülkelerinin de, özellikle finans sektörü ve telekomünikasyon alanlarında Sudan’da yatırımlarda bulundukları, ayrıca tarımsal üretim konularında da önemli anlaşmalar imzaladıkları görülmektedir.

2015 yılı itibarıyla Sudan’daki doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının toplamı 24,4 milyar dolara ulaşmıştır.

Sudan’daki Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları (milyon dolar)

Kaynak: World Investment Report 2016, UNCTAD

Ülkedeki Serbest Bölgeler (Özel Ekonomik Bölgeler)

Sudan’da serbest bölgede işlem gören mallar yabancı kabul edilmektedir. Serbest bölgeler sanayi, ticaret ve hizmet sektörlerinde çok amaçlı olarak işletilmektedir. Suakin ve Al Geili serbest bölgeleri ülkedeki önemli serbest bölglerdir.

Sudan’da serbest bölgede işlem gören mallar yabancı kabul edilmektedir. Serbest bölgeler sanayi, ticaret ve hizmet sektörlerinde çok amaçlı olarak işletilmektedir.

Suakin Serbest Bölgesi

Suakin Serbest Bölgesi ile Doðu Eyaleti’nde Kızıldeniz kıyısında tarihi bir kent olan Suakin’deki “Osman Digna” Limanı’nın canlandırılması ve Port Sudan Limanı’nın yükünün bir ölçüde hafifletilmesi beklenmektedir.

Serbest bölgenin amacı:
1. Sudan ihracatına yeni pazarlar bulmak; ham madde, yarı mamül ve nihai ürün
ihracatını buradan yapmak,
2. İthal edilen ürünlere uygulanan prosedürü kolaylaştırmak
3. Arap, İslam ve diğer ülkelerin sermayesinin Sudan’a gelmesini teşvik etmek
4. Modern üretim ve pazarlama tekniklerini uygulamaktır.
Al Geili Serbest Bölgesi

Hartumun 60 km kuzeyinde, 20 km2’lik bir alanda kurulmuştur. Serbest bölgenin
avantajları
1. Ana petrol rafinerisine yakınlık,
2. Hartum’daki iş ve sanayi çevrelerine yakınlık
3. Hava, kara ve demir yolu ulaştırmasına ve Sudan’ı çevreleyen diğer
Afrika ülkelerine yakınlık olarak tanımlanmaktadır.

Ülkede İş Kurma Mevzuatı

Sudan’da iş yapmak isteyen bir yabancı şahıs veya şirket
• Şirket kurabilir veya
• Mevcut bir şirketin şubesi olabilir.
• Sudan’da % 100 yabancı sermayeli olan şirketler ithalat ve ihracat yapamazlar.
• İş yaparken yatırıma yönelik işletme ve ticari amaçlı işletme arasında fark vardır.
• Şube % 100 yabancı sermayeli olabilmektedir. Kendi işi ile sınırlı bir şekilde ithalat ve ihracat yapabilir.
• Şube ya da şirket kurulması konusunda karara varmak gerekir.
• Sudan’da tek sahipli şirkete izin verilmemektedir. Bu durumda kuruluş amacına göre şube kurmak daha bazen daha uygun olabilir.

Ayrıca, Sudan’da yerel firma veya iş adamı ile ortaklık kurarken;

• Firma hakkında iyi bir araştırma yaparak firmayı tanımak,
• Sözleşme yapmadan önce Ticaret Müşavirliği'ne danışmak,
• İyi bir Sudanlı hukukçu ile çalışmak çok önemlidir.

Sudan’da ticari faaliyette bulunulması için öncelikle Sudan Adalet Bakanlığı’na bağlı Ticari Sicil Kayıt Genel Müdürlüğünde limited firmanın tescil işleminin yapılması gerekir. Bu tescilden sonra yapılacak yatırımın türüne göre alınması gereken belli başlı faaliyet izinleri şöyledir.

- Ticaret Şirketi izni,
- Yatırım Şirketi izni,
- Şahıs Şirketi (İsmül Amel) izni,
- Yabancı Şirketlerin Şube Kuruluşu izni.

Ticaret Şirketi izni:

Ticari Sicil Kayıt Genel Müdürlüğü’nden tescili yapılan firmanın gerekli ticaret izni yani ithalat ve ihracat izni Sudan Dış Ticaret Bakanlığınca verilir. Ağustos 2007 tarihinden önce Ticaret Şirketi; “sadece iç ve dış ticaret yapabilir, aldığı malı olduğu gibi doğrudan satabilir, devlet, ticaret şirketlerine yatırım teşviki vermez, ticaret şirketlerinde şirket sermayesi en az 250.000 ABD Doları olmalıdır ve sermayenin % 51’i Sudan vatandaş(lar)ına ait olması gerekir” gibi hükümler ve uygulamalar varken, Sudan Dış Ticaret Bakanlığı ve Adalet Bakanlığı tarafından 2007 yılı Ağustos ayında çıkartılan ve uygulamaya konulan bir kararla artık yabancıların Ticaret şirketi kurmaları mümkün olmamaktadır.

Yatırım Şirketi izni:

Tescili yapılan firmanın yatırım izni Sudan Yatırım Bakanlığınca verilir ve şirket; üretim, montaj veya hizmet sektöründe faaliyette bulunabilir. Şirket sermayesinin tamamı yabancılara ait olabilir. Devlet, bu şirketlere yatırım teşviki sağlar; üretimde kullanılacak makine, teçhizat ve hammaddenin (ülke içinde üretim için hammadde yok ise veya yeteri bir hammadde temini yok ise) ithalinde gümrük muafiyeti, Kurumlar Vergisi muafiyeti ve ucuz arsa temini gibi kolaylıklar sağlayabilir. Normal yatırım teşviki süresi 5 yıldır. Eğer ülke için önem arzeden ve stratejik bir yatırım ise teşviklerin süresi 10 seneye kadar çıkabilmektedir. Yatırım şirketi için gereken en az sermaye miktarı 100.000 SDP Sudan Paund’udur. Yabancı uyruklular için Sudan Emniyet Teşkilatından izin alınması gerekmektedir.

Şahıs Şirketi (İsmül Amel) izni:

Ticari Sicil Kayıt Genel Müdürlüğüne tek bir faaliyet konusu belirtmek suretiyle, şahıs şirketi tescili yaptırılarak çalışma onayı alınır. Şirket tek bir konuda faaliyet gösterebilir ve bir kişi adına kaydedilir. Şahıs şirketi dışındaki diğer şirketler hizmet sektöründe faaliyette bulunamazlar. Yabancılar da şahıs şirketi kurabilir. Şirket için sermaye gösterilmez ve şirket sadece Sudan dahilinde iş yapabilir, ancak ihracat ve ithalat yapamaz. Distribütorlük yapamaz. Bu durumda başka şirketin ürününü ithal edemez.

Yabancı Şirketin Sudan’da Şube Açması:

Şube açılması için gerekli belgeler;
1- Yabancı şirketin yurt dışında kuruluş belgesi (yılı),
2- Yönetim Kurulu üye profili,
3- Firmanın faaliyet konuları ve kuruluş amacı (Fizibilite Raporu),
4- Yönetim Kurulundan şube açılması için resmi karar,
5- Yönetim Kurulundan şube için Genel Müdür tayin kararı.

Gerekli tüm bu resmi evrakların öncelikle yabancı ülkenin Dışişleri Bakanlığına onaylatıldıktan sonra o ülkede bulunan Sudan Büyükelçiliğince de onaylanması gerekmektedir. Söz konusu resmi belgelerin İngilizce veya Arapça çevirilerinin olması ve Sudan Büyükelçiliğinden onaylatılması şarttır. Daha sonra bu belgeler, Sudan Adalet Bakanlığına bağlı Ticari Sicil Kayıt Genel Müdürlüğünde şube kuruluşu için ilgili idareye ibraz edilir. Şube, yurt içinde ana firmayı temsilen her türlü sözleşme yapabilir, iş görüşmeleri yapabilir, iş üstlenebilir ve aldığı iş ile ilgili gerekli ekipman ve malzeme ithalatı yapabilir. Ancak, genel ticaret, ithalat ve ihracat yapamaz. Söz konusu şube, ana firmanın tanıtım amaçlı ürünlerini veya numunelerini ithal edebilir ve showroom açabilir, fakat tanıtım ve sergileme amacıyla getirilen bu ürünleri satamaz veya devredemez.

Yabancı bir şirketin sudanlı şirkete distribütörlük vermesi durumunda;

- Sudanlı şirkete distribütörlük verilmesine dair temsilcilik yazısı,
- Yabancı firmanın ürünleri ürettiğine dair onay,
- Şirketler arası sözleşme gerekmektedir.

Not : Sudan’da tescilli yabancı firmalar başka bir yabancı firmanın distribütörlüğünü alamazlar. Distribütörlük sadece yerli firmalar mahsustur.

Yatırım İzni Başvurusu

Yatırım izni başvuruları için öncelikle Sudan’da bir şirket tesisi veya yabancı bir şirketin Sudan’da şubesi kurulmalıdır.

Yatırım izni alabilmek için şirket kuruluşuna ilişkin belge, fizibilite etüdü, yatırım için gerekli ithalatı yapılacak ekipmanların, malların listesi ve diğer belgelerle birlikte Yatırım Bakanlığı’na başvurulur. Yatırım Bakanlığı faaliyet konusuna göre ilgili bakanlığa görüş sorar (örneğin restoran açılacak ise Turizm Bakanlığı’na). Daha sonra başvuru uygun görülür ise Yatırım Bakanlığı’nca şirket adına yatırım belgesi düzenlenir. Yatırım belgesinin ekinde muafiyet listesi yer alır; söz konusu firmaya proje için hangi teşviklerin sağlanacağı ve proje kapsamında hangi makine, teçhizat, hammadde vb. ne miktarlarda gümrüksüz olarak getirilebileceği belirtilir.

Sudan’da şirket kuruluşu ve yatırım izni başvurularının avukatlar kanalıyla yapılması zorunludur. Sudan’da iş veya yatırım yapmaya karar veren şirketlerimiz, arzu etmeleri halinde, Büyükelçiliğimiz Ticaret Maşavirliği’ne başvurarak bu prosedürleri etkin bir biçimde sonuçlandırabilecek avukatlara yönlendirilebilirler. Söz konusu avukatların telefon numaraları Ticaret Müşaviliği’nin internet sayfasından (www.musavirlik.gov.tr) da sağlanabilir.

Yatırım izinleri ve prosedürlerinin kolaylaştırılmasına ilişkin esaslar;

• Yatırımcı projenin teknik ve ekonomik fizibilitesini sunar.
• Yatırımcı proje için yatırım izni isteyen, öncelik ve kolaylık talep eden, tahmini bütçesini içeren bilgilere yer verilen başvuru formunu doldurarak Yatırım Bakanlığının yatırım hizmet birimine sunar.
• Yatırım Bakanlığı başvuruyu inceler, gerektiğinde ilgili teknik birimlere danışır.
• Belirli bir proje için geçici kabul, ilgili bakanlıktan edinildikten sonra, yatırımcı işini ya da şirketini sadece izin aldığı alanla sınırlı kalmak şartı ile kayıt ettirir. Bu işlem Yatırım Bakanlığının yetkili kıldığı merciden yapılmaktadır.
• İş ya da şirket adının kabulünden sonra Yatırım Bakanlığı izni verir.
• İzin işlemleri ve izin verilmesinin tamamlanmasından sonra, yatırımcı proje için gerekli tüm malzemeyi gümrükten muaf olarak ithal etme hakkı kazanır. Bu malzemenin ithal işlemi önceden beyan edilmiş olan “an itemized requisition list” olarak tanımlanan listeye uygun olmalıdır. Burada belirtilen işlemler “one-stop shop” uygulamasına uygun olarak yatırımcı bütün evraklarını tam olarak teslim ettiği takdirde yatırım iznini 72 saat içerisinde alabilmektedir.

Yatırımlara Sağlanan Teşvikler

1999 yılında yürürlüğe giren Yatırımları Teşvik Kanunu 2003 yılında yenilenmiştir. Söz konusu Kanun ülkedeki yatırım faaliyetlerinin esasını teşkil etmekte olup yerli yatırımcılarla yabancı yatırımcılar arasında herhangi bir ayırım gözetilmemektedir. Bu Kanun tarafından sağlanan bazı kolaylıklar şunlardır:

- Stratejik projeler için, ticari üretimin ya da projenin faaliyete geçmesinden itibaren,
işletme kar vergilerinden on yıl süreyle muafiyet,
- Stratejik olmayan projeler için, ticari üretimin ya da projenin faaliyete geçmesinden
itibaren, işletme kar vergilerinden 5 yıl süreyle muafiyet,
- Proje için gerekli makina, teçhizat ve hammadde vb.nin ithalatında gümrük muafiyeti,
- Devletin yatırımcıya projesini gerçekleştirmek üzere ucuz bedelle uzun süreli arsa
tahsisi
- Az gelişmiş bölgelerde ihracata, kırsal gelişime, istihdam yaratmaya, teknik ve bilimsel
gelişmeye, işletme karının ülkede yatırıma dönüştürülmesine yönelik doğrudan
yatırımlarda özel imtiyazlar uygulanmaktadır.

Yine söz konusu Kanun hükümlerine göre yatırımcılar aşağıdaki haklara sahiptir:

- Proje ile ilgili kar, finansman maliyeti, kanuni dayanakları olan borç ödemeleri, transfer
edilebilme hakkı,
- Proje için gerekli hammadde, malzeme ithalatı serbestisi,
- Projede çalışan yabancıların kendi tasarruf ve kazançlarını transfer edebilmeleri imkanı,
- Projede çalışan yabancıların seyahat özgürlüğü, ikamet hakkı ve yatırımcıların
çalışanlarını kendi ülkelerinden getirme hakkı sağlanmıştır.

Kanun hükümlerine göre yatırımcının projesi devletleştirilmeyecek, proje fonlarına el konulmayacak ve proje tarafından kullanılan gayrimenkullere el konulmayacaktır. Zorunlu hallerde bedeli piyasa fiyatından ödenecektir.