Genel Bilgiler
Toplamda 2,5 milyon km² yüzölçümüne sahip bulunan Sudan, 1 Ocak 1956 tarihinde bağımsızlığına kavuşmuştur. Bağımsızlığın ardından etnik ve dini farklılıklar ile siyasi kutuplaşma nedenleriyle ülkede istikrarlı bir yönetim kurulamamış ve iç barış sağlanamamıştır. Genel olarak Müslüman-Arap kuzeyliler ile Animist ve Hristiyan güneyliler arasında ihtilafın yaşandığı ülke uzun yıllar boyunca iç savaşa ve askeri darbelere sahne olmuştur. 9 Temmuz 2011 tarihinde ise Güney Sudan Kuzey’den ayrılmış ve dünyanın yeni, Afrika’nın 54. ülkesi olarak bağımsızlığını ilan etmiştir. Güney Sudan Cumhuriyeti'ni tanıyan ilk ülke ise Sudan olmuştur. Mevcut durumda Sudan 1,9 milyon km², Güney Sudan 644.329 km² yüz ölçüme sahiptir. Sudan, Güney’in ayrılması ile birlikte petrol rezervlerinin %75’ini kaybetmiştir. İki ülke petrol gelirleri konusunda anlaşma sağlamışlarsa da henüz tam anlamıyla uygulamaya geçememişlerdir. Sınırlar gibi çeşitli konularda ise tam anlaşma sağlanamamıştır.
Coğrafi Konum
Afrika’nın kuzeydoğusunda yer alan Sudan kuzeyde Mısır, batıda Çad, güneybatıda Orta Afrika Cumhuriyeti, güneyde Güney Sudan, doğuda ise Eritre ve Etiyopya ile komşudur. Ayrıca Sudan’ın doğuda Kızıldeniz’e 853 km’lik kıyı şeridi bulunmaktadır.
Güney Sudan’ın ise Etiyopya, Kenya, Uganda, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Orta Afrika Cumhuriyeti ve Sudan ile sınırları bulunmaktadır.
Sudan ve Güney Sudan’a bir bütün olarak bakıldığında, genel olarak düz bir coğrafyanın var olduğu; güney, güneydoğu ve batı kesimlerinin dağlarla çevrili, kuzeyinin ise çöllerle kaplı olduğu görülmektedir. Toplam yüzölçümün yaklaşık %24’ünü çöller oluşturmaktadır. Kuzey kesiminde oldukça kurak bir iklim mevcutken, düz alanların bulunduğu merkezde görülen yağışlar iklimi yumuşatmaktadır. Güney kesim ise düzenli ve bol yağışların olduğu ekvatoral bir iklime sahip bulunmaktadır.
Siyasi ve İdari Yapı
1 Ocak 1956 tarihinde bağımsızlığına kavuşan Sudan, 18 eyaletten oluşan federal bir cumhuriyettir. Devlet ve Hükümet Başkanlığı görevlerini birlikte yürüten Sudan Cumhurbaşkanı, beş yıllık bir süre için halk oylamasıyla seçilmektedir. 2005 geçici anayasasına göre Cumhurbaşkanlığı görevinde iki dönem kısıtlaması bulunmaktadır. Son Cumhurbaşkanlığı ve milletvekili genel seçimleri 13-16 Nisan 2015 tarihlerinde gerçekleştirilmiştir.
Sudan yasama organı, Milli Meclis (Majlis Watani) ve Eyaletler Meclisi’nden (Majlis Welayat) müteşekkil iki kanatlı bir yapıdır. Sudan Milli Meclisi 450 milletvekilinden oluşmaktadır. Milli Meclis ve Eyaletler Meclisi üyeleri beş yıllık sürelerle göreve gelmektedir.
Ülkenin güneyi ile kuzeyi arasında yaklaşık yarım asır devam eden iç savaş ertesinde 2005 yılında imzalanan Kapsamlı Barış Anlaşması (KBA) uyarınca yapılan referandum sonrası 9 Temmuz 2011 tarihinde Güney Sudan bağımsızlığını elde etmiştir.
Ayrılma sonrası çözümsüz kalan konularda anlaşmaya varılması için gerçekleştirilen müzakereler sonucunda petrol, güvenlik, vatandaşlık, ticaret, sınırların belirlenmesi ve diğer bazı alanlarda 27 Eylül 2012 tarihinde Addis Ababa’da dokuz anlaşma imzalanmıştır.
Çoğunluğu Güney Sudan'da yaşanan iç savaştan kaçan sığınmacılar ve Eritre ile Etiyopya kaynaklı yasadışı göçmenler olmak üzere, Sudan toplumunda ciddi bir mülteci/sığınmacı varlığı mevcuttur. Buna ek olarak, Sudan'ın Suriye'ye vize uygulamaması neticesinde, ülkeye 100 bini aşkın Suriyeli de gelmiş ve ticari yaşamda etkilerini göstermeye başlamışlardır. Sudan Hükümeti 1.5 milyon mülteciye ev sahipliği yaptıklarını açıklamaktadır.
Nüfus ve İş Gücü Yapısı
Sudan’ın nüfusunun 41 milyon (Güney Sudan hariç) civarında olduğu tahmin edilmektedir. Oldukça genç bir nüfusa sahip olan Sudan’ın %69’u kırsalda yaşamaktadır. Yoksulluk oranı %58 civarında bulunmaktadır.
Sudan’da nüfus çok etnikli bir yapıya sahiptir. 200’den fazla etnik grubun bulunduğu ülkede nüfusun %70’ini Arap kökenliler oluşturmaktadır. Diğer etnik gruplar ise Fur, Dinka, Beja, Fallata, Nuba, diğer Afrikalı kabileler ve yabancılardır.
Ülkedeki işgücünün 1/3’ünden fazlası tarım ve tarıma dayalı sektörlerde istihdam edilmektedir.
Doğal Kaynaklar ve Çevre
Nil nehrinin Sudan için büyük önemi bulunmaktadır. Beyaz Nil ve Mavi Nil’in her ikisi de Sudan’dan geçmekte ve Hartum’da birleşmektedir. Sulama, enerji ve taşımacılık açısından Nil’in önemi giderek artmaktadır.
Sudan önemli petrol rezervlerine sahiptir. Sudan'da ticari anlamda ciddi petrol rezervlerinin bulunması ve işletilmesi 1990'lı yıllarda başlamıştır. Yaklaşık 5 milyar varil petrol rezervlerine sahip olan Sudan, Güney’in ayrılmasıyla birlikte petrol rezervlerinin %75’ini kaybetmiştir. Petrolün büyük çoğunluğunu Güney üretse de, rafineri, boru hattı ve liman gibi altyapılara sadece Kuzey tarafı sahip bulunmaktadır. İki ülke petrol gelirleri konusunda anlaşma sağlamışsa da, anlaşma henüz hayata geçirilememiştir. İki ülke arasında görüşmeler devam etmektedir.
Başta altın olmak üzere demir cevheri, bakır, krom cevheri, çinko, kurşun, tungsten, mika ve gümüş ülkenin önemli doğal kaynakları arasındadır.
