Firmalar - Ghana

Dış Ticaret

GANA’NIN DIŞ TİCARETİ
 
Gana’nın dış ticareti diğer bir çok Afrika ülkesinde olduğu gibi genel olarak büyük açık vermekte iken 2018 yılı itibariyle uzun yıllar ilk kez önemli fazlalık vermiştir.2017 yılında 11,4 milyar dolarlık ihracata karşılık 13,7 milyar dolar ithalat gerçekleşmiş ve dış ticaret 2,3 milyar dolar açık vermiş iken 2018 yılında  17 milyar doların üzerine çıkan ihracata karşın 11,9 milyar dolarlık ithalat gerçekleşmiş ve dış ticaret 5,2 milyar dolar fazlalık vermiştir. İhracat 2018 yılında rekor düzeyde artarak 17,1 milyar dolara yükselmiştir..
 
Gana’nın Yıllar İtibarı ile Dış Ticaretinin Görünümü (milyon $)*    .
 
 

      Kaynak: ITC, Trademap,
     
 
Gana’da 1997 yılında petrol yatakları keşfedilmeye başlanmış olup, petrol yatakları ülkenin özellikle kıyı kesimlerinde yer almaktadır. Gana’da şu an için toplam 2 milyar varilin üzerinde petrol varlığı tespit edilmiş olup, günlük petrol üretiminin  200 bin varil civarında olduğu bildirilmektedir. Önümüzdeki dört yıl içerisinde de günlük petrol üretiminin 450 bin varilin üzerine çıkması beklenmektedir. Ülkede son yıllarda keşfedilen petrol rezervleriyle Afrika’da önemli bir petrol üreticisi konumuna gelebilecek olan Gana’nın 2021 yılı itibariyle Afrika’nın dördüncü büyük petrol üreticisi olması beklenmektedir. 2018 yılı itibariyle 5 milyar doların üzerine çıkan petrol ihracatının birkaç yıl içerisinde 9-10 milyar dolara ulaşması beklenmektedir.
 
Gana’nın dış ticaret politikasının ana hedefi ürünlerinin uluslararası rekabet gücünü artırarak daha fazla ürün ihracatı gerçekleştirmektir. Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu ECOWAS’ın tarifelerin azaltılması ve harmonizasyonu ile tarife dışı engellerin azaltılması yönündeki kararlarının Gana’nın dış ticaretine olumlu katkılar sağlaması beklenmektedir.
 
Gana çok taraflı, bölgesel ve serbest ticaret anlaşmaları yönünde de önemli mesafeler katetmiştir. Avrupa Birliği ile 2007 yılında geçici ortaklık anlaşması imzalamış olan Gana, bu anlaşma sayesinde AB ile ticareti engelleyen faktörlerin önemli bir kısmını ortadan kaldırmış, Gana menşeili ürünlere ticari rekabet edilebilirlik konusunda önemli kazanımlar sağlanmıştır.
 
 
 
 
Gana’nın İhracatı
 
Özellikle son yıllarda dış ticareti büyük bir açık veren Gana’nın ihracatı büyük ölçüde Altın, ham petrol ve petrol yağları, kakao ve kakao ürünleri, kereste, madenler, su ürünleri ve sert kabuklu meyveler gibi belli başlı ürün ve ürün grubuna bağımlıdır.  Bu bağımlılık, sözkonusu temel ürünlerin üretimlerindeki ve dünya fiyatlarındaki dalgalanmalara göre, ihracat gelirlerinin değişken olması sonucunu doğurmaktadır.
 
Uluslararası Ticaret Merkezinin(ITC) verilerine göre Gana’nın toplam ihracatı 2018 yılında 17,1  milyar dolara ulaşmış olup, en önemli kalemler altın, petrol, kakao ürünleri, manganez, su ürünleri ve tropikal meyvelerdir. Bu ürünlerin toplam ihracattaki payı %90’a yaklaşmaktadır.
 
 
Gana’nın Ürünler İtibariyle İhracatı (1000$)
 
 
 
 

 
 
 
 
 
Kaynak: ITC, Trademap
 
 
 
Gana’nın ihracat gerçekleştirdiği en önemli ülkeler Hindistan, Çin G. Afrika ve İsviçre’dir. Bu dört ülkenin 2018 yılı verilerine göre Gana’nın ihracatındaki payı %50’nin üzerindedir.    Türkiye’nin Gana’nın ihracatındaki payı ise % 1’in altında olup, 26. Sırada yer almaktadır.
 
 
Gana’nın Ülkeler İtibariyle İhracatı (1000$)
 
 
 

 
Kaynak: ITC, Trademap
 
 
 
Gana’nın İthalatı
 
ITC verilerine göre Gana’nın 2014 yılında toplam ithalatı 15,6 milyar dolarla maksimum düzeyine ulaşmış 2018 yılında ise 11,9 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
 
Ülkenin ithalat düzeyini özellikle iç talep ve imalat sanayi ürünlerinin uluslararası fiyatları belirlemektedir. Aynı zamanda kur politikalarının ve döviz rezervlerinin de ithalat üzerinde büyük etkisi bulunmaktadır. Örneğin, 2000’li yılların başında Cedi’nin önemli ölçüde değer kazanması ile ithalat ciddi düşüş göstermiş, bu dönemden sonra ise ithalat talebi güçlü bir artış göstermiştir. 
 
Petrol Gana’nın toplam ithalatında önemli bir yer tutmakta iken ülkede petrol bulunması ve üretime başlanması ve son yıllarda önemli ölçüde ihracatına başlanması nedeniyle ülkenin petrol ithalatı oldukça azalmıştır. 2018 yılı verilerine göre  188  milyon dolar gibi oldukça düşük bir tutarda işlenmiş petrol ithal edilmiştir. 2018 yılın verilerine göre  Gana’nın en önemli ithal kalemleri binek otomobiller,motorlu taşıtlar, pirinç, çimento, tıbbi ilşaçlar, su ürünleri ve palm yağıdır.
 
 
Gana’nın Ürünler İtibariyle İthalatı (1000$)   
 
 
 
 

 
Kaynak: ITC, Trademap
 
 
Gana’nın ithalat gerçekleştirdiği en önemli ülke Çin’dir. Çin’in Gana’nın ithalatındaki payı yaklaşık %20’dir. Çin dışında ABD, Belçika, Hindistan ve İngiltere diğer önemli ithal kaynaklarıdır. Türkiye Gana’nın ithalatında %2,8’lik payı ile  9. sıralarda yer almaktadır.
 
 
Gana’nın Ülkeler İtibariyle İthalatı (1000$)
 
 
 

 
 
Kaynak: ITC, Trademap
 
 
 
DIŞ TİCARET DÜZENLEMELERİ
 
Gana gümrüklerinde mal sınıflandırması Harmonize Sisteme göre yapılmaktadır. İthal vergileri her yıl değişmekte ve değer, ağırlık ve hacme göre hesaplanmaktadır. Gana’ya ithal edilen mallar ithalat vergisi, katma değer vergisi, özel vergi, ve ithalat özel tüketim vergisine tabidir.
 
İthalat vergileri çeşitli mallar için aşağıdaki oranlar üzerinden tahsil edilmektedir.
 
%0 vergi : Tarım ve sanayi makinaları, eğitim materyali ve güneş enerjisi pil, levha ve panelleri.
% 0.5 ECOWAS vergisi: ECOWAS’a üye olmayan ülkelerden gelen tüm mallara.
%0.5 EDIF vergisi: Tüm ithal mallarda.
%5 vergi: 82, 84, 85. fasıllar, 8703’te yer alan silindir kapasitesi 1900 cc’yi aşmayan motorlu taşıtlar, 8701, 8702, 8716 daki ticari araçlar, kereste ve diğer doğal kaynak üretiminde kullanılan materyaller.
%10 vergi: ham maddeler, bilgisayar yazılımı, ses kaydı için kullanılmamış materyal.
%20 vergi: Diğer tüm mallar. Bu oran satandart gümrük vergisidir.
 
İthalatta uygulanan katma değer vergisi %12.5’dir. Ayrıca, Ulusal sağlık sigortası programı kapsamında 1 Ağustos 2004 tarihinden itibaren %2.5 oranında ek sağlık sigortası vergisi uygulamasına başlanılmıştır. Ek vergiden muaf mal ve hizmetler: sağlık hizmetleri, engellilere mahsus ürünler, su, sivrisineklere karşı kullanılan malzemeler, balıkçılık aletleri, tuz, eğitim materyali, elektrik, acil yardım malzemeleri ve temel gıda maddeleri ile tarımsal ürünlerdir.
 
İthalat vergileri hakkında detaylı bilgi aşağıdaki web sitesinden sağlanabilmektedir.
http:/www.cepsghana.org
 
Tüm mallar ithalat vergisine tabi olmakla birlikte yasa, hükümet, imtiyazlı kişi, organizasyon ve kuruluşlar için istisnalar tanımıştır.
 
Nisan 2000’de Gana hükümeti advalorem vergi hesaplamasında değerleme yöntemini Brussels Definition of Value (BDV) sisteminden Custom Valuation Code (CVC)‘a dönüştürmüştür. Yükleme öncesi denetim kaldırılmış olup, ithal partisinin Gana Limanlarına varışta denetime tabi tutulması uygulamasına geçilmiştir.
 
Gana’ya ithalatta denetim yetkisine haiz dört şirket, Gateway Services Limited, BIVAC International, Ghana Link Network Services ve Inspection and Control Services’tir.
 
Gana’ya ithali yasak ürünler ise uyuşturucu maddeler, zehirli atıklar, civalı tıbbi sabun, kontamine mallar, uyarı içermeyen sigaralar, toprak, taklit para ve yerel yasalarca yasaklanmış ürünlerdir.
 
Gana’dan altın ihracatı yasal olarak sadece Değerli Madenler Pazarlama Şirketi (PMMC) kanalıyla yapılabilmektedir.
 
Geçici Kabul
 
Gana yasalarına göre üç ay içerisinde aynen veya işlenmiş olarak ihraç edilmek kaydıyla ülkeye giren ürünler gümrük vergisiz olarak ülkeye sokulabilmektedir. Eğer ürünler geçici kabul ile getirilip ülkede satılmak istenirse gümrük bilgilendirilmeli ve satış öncesi vergiler tamamen ödenmelidir. Ticari gösteriler için gelen mal ve örnekler de üç ay içerisinde tekrar ihraç edilmelidir.
 
Standartlar
 
Gana Standardizasyon Kuruluşu – GSB, Gana’ya ithal edilen malların kalitesini garanti etmenin yanısıra, standart geliştiren ve standartları yürürlüğe koyan bir kuruluştur. GSB halihazırda 160 standardı yürürlüğe koymuş ve 300’ün üzerindeki yabancı standardı da sertifikaya bağlamıştır.  İmalatçı ve ithalatçının GSB’ye kayıt olması gerekmektedir. GSB ISO 9000 standardını Gana için henüz kabul etmemiştir. Ancak firmaları bu konuda desteklemektedir. 
 
Gıda ve İlaç İdaresi (FDB) ise,  gıda, ilaç,  kozmetik ve kamu sağlığını ilgilendiren diğer ürünleri onaylamaktadır. Bu görev GSB ile FDB arasında zaman zaman yetki çatışması doğurmaktadır.
 
Tüm ürünlerin GSB tarafından sertifikalandırılması zorunludur. Sertifikalandırmada Gana dışında yetki verilen bir kuruluş bulunmamaktadır. GSB tarafından hazırlanan standartlar resmi gazetede yayınlanmaktadır. GSB aynı zamanda ticaretteki teknik engellere ilişkin başvuru merciidir.
 
1992 yılında uygulamaya konan etiketleme kurallarına göre ithal edilen veya Gana’da üretilen malların üzerinde aşağıdaki bilgiler İngilizce olarak yer almalıdır.
 
-Malın adı
-Net ağırlığı veya bileşenlerin net miktarı
-Ürün bileşenlerinin kompozisyonu 
-Üretim tarihi ve  son kullanım tarihi
-Ürünün lot veya parti numarası
-Üreticinin veya acentanın adı ve adresi
-Kullanım talimatı ile depolama, boşaltma vs.için özel talimatlar.