Genel Bilgiler
Genel Bilgiler
Coğrafi Konum
Kıta Avrupa’sının kuzeybatısında yer alan Britanya Adaları 244.100 km2’lik bir yüzölçümüne sahip bulunmaktadır. Bu adaların en büyüğü Büyük Britanya, ikinci en büyüğü ise Büyük Britanya adasının batısında bulunan ve üzerinde Kuzey İrlanda ve İrlanda Cumhuriyeti’nin yer aldığı adadır.
Ana adanın kuzeyinde bulunan İskoçya’nın batısında Hebrides takımada topluluğu yer alırken İskoçya’nın kuzeydoğusunda Orkney ve Shetland adaları sıralanmaktadır. Bütün bu adalar İngiltere’ye bağlıdır. Ancak, İngiltere ile Fransa arasında yer alan Channel Adaları ile İrlanda Denizindeki Isle of Man adası, uluslararası ilişkiler ve güvenlik bakımından Birleşik Krallığa bağlı bulunmaktadır.
Birleşik Krallık’ın 244 100 kilometrekarelik yüzölçümünün 130 400 kilometrekarelik kısmı İngiltere’ye aitken, İskoçya 78 800, Galler 20 800 ve Kuzey İrlanda 14 100 kilometrekarelik alanı kapsamaktadır.
Başkenti Londra olan ülkenin diğer önemli şehirleri Birmingham, Leeds, Glasgow ve Sheffield’dır. Ülke topraklarının yaklaşık % 71’lik kısmı ekilmeye müsait alan ve çayırlardan, % 10’luk kısmı ormanlık alanlardan % 19’luk kısmı ise şehirlerden oluşmaktadır.
Siyasi ve İdari Yapı
İngiltere, Galler, İskoçya ve Kuzey İrlanda’dan oluşan Birleşik Krallık, Meşruti Monarşi ve Parlamenter Demokrasi ile yönetilen bir ülke olup, anayasa adı altında düzenlenmiş tek bir anayasa metni bulunmamaktadır.
Bunun yerine ülke, anayasa gücündeki yazılı mevzuat, yıllar itibariyle oluşan içtihatlarla örf ve adet hukuku ile uluslararası sözleşme hükümlerine dayalı olarak yönetilmektedir. Anayasa niteliğindeki anılan mevzuat Meclis tarafından çıkarılan yeni kanunlar ve anlaşmalarla değiştirilebilmektedir.
Devlet Başkanı Kraliçe II.Elizabeth’dir. Başbakanlık görevi 24 Temmuz 2019 tarihinde Theresa May’den Boris Johnson’a geçmiştir.
İngiltere Parlamentosu Avam Kamarası ve Lordlar Kamarası’ndan oluşmaktadır. Toplam 645 üyesi bulunan Avam Kamarası’nın üyeleri beş yılda bir yapılan seçimlerle belirlenmektedir.
İşçi Partisi çoğunluk hükümeti tarafından gerçekleştirilen reformlarla soydan geçme asilzadelerin Lordlar Kamarasına katılma hakları sona erdirilmiş, vasiyet yoluyla devredilen Lordluk unvanı (hereditary peer) feshedilmiştir.
Diğer taraftan, Blair hükümeti tarafından hayata geçirilen ayrı bir reformla, Galler, İskoçya ve Kuzey İrlanda’ya merkezden bir dizi yetki devri anlamı taşıyan değişiklikler gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda 1997 yılında Galler ve İskoçya’da yapılan referandumla, Merkezi Hükümetin ekonomi ve para politikası, dış politika, savunma ve ulusal güvenlik dışında kalan, eğitimden sağlığa, adalet hizmetlerinden ulaşım ve tarım politikalarına kadar bir dizi yetki 6 Mayıs 1999 tarihinde İskoçya Parlamentosu ve Galler Assamblesine aktarılmıştır.
1998 yılında imzalanan ‘The Good Friday Agreement’ adıyla bilinen anlaşmanın Kuzey İrlanda’da yapılan referandum sonucunda onaylanması ile yapılan seçimler sonucunda oluşturulan Kuzey İrlanda Assamblesi ise Aralık 1999 itibarı ile çalışmalarına başlamıştır.
Ülkede 2016 yılı Haziran ayında yapılan Avrupa Birliği’nden (AB) çıkış (Brexit) referandumundan bu yana, siyasi gündemin ilk sırasını “Brexit” süreci oluşturmaktadır. Birleşik Krallık Başbakanı Boris Johnson, ülkenin AB’den ayrılışı (Brexit) anlaşmasının revize edilmesini müzakere etmiş, ülkenin AB’den ayrılışı 31 Ocak 2020 tarihine ertelenmiştir. Anlaşmanın ülke parlamentosunda onaylanmama ihtimaline karşı genel seçim kararı alınmış ve seçim 12 Aralık 2019’da gerçekleşmiştir. Seçimin galibi Boris Johnson liderliğindeki Muhafazakar Parti olmuştur. Brexit Anlaşmasının ve Birlikten çıkış için gerekli kanun tasarılarının ülke parlamentosunda onaylanmasını müteakiben ülke, 31 Ocak 2020 tarihinde AB’den ayrılmış olacaktır. Ancak, en geç 31 Aralık 2020 tarihine kadar uzayacak bir geçiş dönemi öngörülmektedir.
Nüfus ve İşgücü Yapısı
Nüfus 2018 yılı itibarı ile 66,5 milyondur. EIU verilerine göre 2018-2023 arasındaki 5 yıllık dönemde nüfusun yıllık ortalama % 0,5 oranında artması beklenmektedir. Son iki yıldır (2017 ve 2018) Birleşik Krallık’ın nüfusu 2004 yılından bu yana görülen en düşük hızda artmıştır.
BK Resmi İstatistik Kurumu’na göre 2018 yılında nüfus artış hızı % 0,6’dır. Nüfusun yaklaşık % 84,3’ü İngiltere (56 milyon), % 4,7’si Galler (3,14 milyon), % 8,2’si İskoçya (5,44 milyon), % 2,8’i Kuzey İrlanda’da (1,9 milyon) yerleşiktir.
Düşük doğum oranları ve artan yaşam beklentisine bağlı olarak ülke nüfusu giderek yaşlanmaktadır. 65 yaş üzeri nüfusun sayısı, nüfusun diğer kısmına göre daha hızlı artmaktadır.
2008-2018 arasında;
- Çocuk sayısı (0-15 yaş) % 7,8 artarak 12,6 milyona ulaşmıştır.
- Çalışan nüfus (16-64 yaş) % 3,5 artarak 41,6 milyona ulaşmıştır.
- 65-84 yaş aralığı % 23 artarak 10,6 milyona ulaşmıştır.
- 85 yaş ve üzeri nüfus % 22,8 artarak 1,6 milyona ulaşmıştır.
Özellikle son yıllarda İngiltere’deki nüfus artışının arkasında yatan önemli nedenlerden biri ülkeye yönelik göçlerdir. 1990’lara kadar nüfus artışı daha çok doğal nedenlerden (doğum, ölüm sayısı) kaynaklanırken, 1990’ların ortalarından itibaren nüfus artışı net göçmen sayısındaki artıştan etkilenmeye başlamıştır. Ülkeye yönelik iltica talepleri özellikle 1990’lı yılların sonunda artış göstermiştir. BK Resmi İstatistik Kurumu’na göre 2018 yılında son 18 yılıda görülen en yüksek ölüm sayısına ulaşılmıştır. Diğer yandan 2006 yılından bu yana görülen en düşük doğum sayısı söz konusudur. Ülkeye uluslararası göç artarken, gerçekleşen doğumlar azalmaktadır. Ülkeye giren göçmen sayısı 2018 yılı ortasında bir önceki yıla göre % 10 (54.000 kişi) artarak 626.000’e ulaşmıştır. Aynı dönemde doğum sayısı bir önceki yılında aynı dönemine kıyasla % 2 azalmıştır. 2018 yılı ilk yarısı itibarı ile 744.000 doğum gerçekleşmiştir. Ülkenin dışarı verdiği göç sayısında da aynı dönemde % 3 artış olmuştur. 351.000 kişi dış ülkelere göçmüştür. Aynı dönemde ölüm sayısı %3 artarak, 623.000 olmuştur.
Birleşik Krallık nüfusunun yaklaşık % 84’lük kısmını İngiltere nüfusu oluşturmaktadır. Nüfusta en büyük artış, bölgenin ekonomik dinamizmine de paralel olarak Güneydoğu İngiltere’de gerçekleşmiştir.
Birleşik Krallık nüfusu büyük ölçüde kentlerde yoğunlaşmıştır. Nüfusun yaklaşık % 85’i kadarı kentlerde yaşamaktadır. En fazla nüfus çeken şehir son 20 yıl içerisinde % 5 artışla başkent Londra olmuştur. Buna karşılık Liverpool ve Manchester başta olmak üzere Kuzey İngiltere nüfusunda azalma gerçekleşmiştir.
İngiltere Avrupa Birliği içinde Almanya ve Fransa’dan sonra üçüncü en büyük nüfusa sahip ülkedir.
Doğal Kaynaklar ve Çevre
Ilımlı bir deniz iklimine sahip olan Birleşik Krallık ’ta, Kuzey İskoçya’nın dağlık alanları, Galler ve İngiltere’nin bazı kuzey bölgeleri dışında kalan tüm bölge toprakları, tarım ve hayvancılık için elverişlidir.
Bununla beraber, Doğu Anglia haricindeki arazilerin engebeli olması, büyük ölçekli geniş tarımsal üretime izin vermemektedir. Geçtiğimiz yüzyıllar içinde ülkede tarımsal üretim yaygınlaştıkça, yaprak döken ağaçlardan oluşan ormanlık araziler giderek azalmıştır.
Birleşik Krallık, zengin petrol, doğal gaz ve kömür kaynakları ile AB içinde en fazla enerji kaynağına sahip ülke konumundadır. Ancak üretim, 1990’lardan itibaren giderek azalmıştır, yerel talebi karşılayamamaktadır. Ülke giderek artan oranda ithalata bağımlı hale geldiği için yükselen global enerji fiyatları ekonomi için risk oluşturmaktadır. 1980’li yıllar boyunca enerji bakımından kendi kendine yeterli olan ülke günümüzde net enerji ithalatçısı haline gelmiştir. Ülkenin diğer mineral kaynakları ise son derece sınırlıdır.
Ülkede enerji ve temel kimyasalların üretimi için kullanılan doğal kaynaklar, kömür, petrol ve doğalgazdır. 18. yüzyıldan bu yana tam kapasitede üretim yapılmasına rağmen ülkede halen çok zengin kömür rezervleri bulunmaktadır.
Ülkede üretilen elektriğin üçte ikisi kömür ve doğal gazdan sağlanmaktadır. Bununla beraber, İngiltere’de yenilenebilir enerji kullanımı konusuna giderek artan bir önem verilmekte olup, hükümet, yenilenebilir kaynaklardan üretilen enerji oranını artırmak yönünde politikalar geliştirmektedir.
Yenilenebilir enerji kaynaklarının artan enerji talebini karşılaması henüz mümkün görünmemekle birlikte kullanım oranı giderek artmaktadır. Özellikle rüzgar enerjisi kapasitesi hızla artmıştır. İngiltere dünya kıyı rüzgar enerjisi kapasitesi açısından birinci sırada yer almaktadır.
