Pazar ile İlgili Bilgiler
Pazar ile İlgili Bilgiler
Fikri, Sınai Mülkiyet Hakları
Ülkede federal düzeyde fikri mülkiyet ile ilgili olarak yasal yetkili kuruluşu Kanada Fikri Mülkiyet Ofisi (CIPO) olmakla beraber çeşitli bölgesel ve eyalet bazında düzenlemeler de söz konusu olabilmektedir.
Patentlerle ilgili Paris Konvansiyonu’nun yanı sıra Patent İşbirliği Anlaşması’na da taraf olan Kanada’da patent uygulamaları Patent Kanunu (Patent Act) ile düzenlenmektedir. Diğer pek çok ülkede olduğu gibi Kanada’da da ilk başvuru sahibinin hakları korunmaktadır. Patent süresi 20 yıldır.
Ülkede ticari markalar ile ilgili hususlar Ticari Marka Kanunu ve Ticari Marka Yönetmeliği ile düzenlenmektedir. Markalar hemen ya da gelecekte kullanım amacıyla tescillenebilmektedir. Yaklaşık 12-15 ay arasında süren tescil işlemleri ile ticari markalar 15 yıl süre ile korunmakta, istenirse 15 yılın sonunda bu süre 15 yıl daha uzatılabilmektedir.
Fikri mülkiyet hakları ile ilgili olarak Berne Konvansiyonu’na da taraf olan ülke aynı zamanda Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WAIPO) üyesidir.
Gıda Güvenliği Mevzuatı
Kanada, gıda güvenliği mevzuatını yenilemiş ve yeni mevzuatın bir bölümü 15 Ocak 2019 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Kanadalılar için Güvenli Gıda Yönetmeliği olarak adlandırılan söz konusu mevzuat ile sektördeki uygulamalar ABD uygulamalarına daha da yakınlaşmıştır. Canadian Food Inspection Agency (CFIA) yetkili federal kuruluştur.
Yeni düzenlemelere göre Kanada’ya gıda ihracatı yapan firmaların Kanada makamlarından ruhsat alması gerekliliği bulunmamaktadır. Ancak Kanadalı ithalatçıların ilgili makamlardan ruhsat alması, önleyici koruma planına sahip olması ve satış sonrası izleme sisteminin bulunması zorunludur. Ayrıca ithalatçıların, yabancı tedarikçilerinin de Kanadalı üreticilerin tabi olduğu gıda güvenliği düzenlemelerine uygun imalat yaptığını kanıtlaması gerekmektedir.
Kanada’ya gıda ihracatı yapan firmalarımızın öncelikle Kanada ithalat referans sistemine erişim sağlayan http://airs-sari.inspection.gc.ca/airs_external/english/decisions-eng.aspx adresinden ürünlerinin GTİP numaraları ile sorgulama yaparak ithalat için gerekli koşulları öğrenmesi yararlı olacaktır. Ayrıca ihracatçı firmalarımızın ithalatçılarının yeni mevzuattan kaynaklanan yükümlülükleri ile ilgili olası sorunlarından etkilenmemeleri için mümkün olduğunca vadeli satış yapmamalarında ve sözleşmelerinde yer alan iade hükümlerinin düzenlenmesinde dikkatli olmalarında yarar bulunmaktadır.
Dağıtım Kanalları
Kanada ticari hayatında özellikle Ortadoğu kökenli Kanada vatandaşı olan aracıların etkinliği göze çarpmaktadır. Dağıtım kanallarını da ellerinde bulunduran bu aracıların, ürünlerin pazarlanması bakımından sağladığı imkanların değerlendirilmesinde yarar bulunmaktadır.
Marka ve ürünlerini yeterince tanıtan ihracatçıların doğrudan alıcılara ulaşabilmeleri en sağlıklı adım olacaktır. Aracılardan kaynaklanan problemlerden ihracatçılarımız olumsuz şekilde etkilenebilmektedir.
Kanada’da mortgage ve kira giderleri hariç perakende harcamalar, aile bütçelerinin yaklaşık %50-55’ini oluşturması itibariyle perakendecilik sektörünün oldukça gelişmiş durumda olduğu görülmektedir. Perakende satışları GSYİH’nin yaklaşık %25’ini oluşturmaktadır. Tüketim harcamaları içerisinde perakende pazarında mal ve hizmetlere yapılanlar en büyük payı teşkil etmektedir.
Son yıllarda perakende pazarında ortaya çıkan en büyük değişim teknolojik ilerlemedir. Perakende piyasasında teknoloji her geçen gün daha fazla kullanılmakta, internet mal ve hizmet satın alınmasında ve ödemelerde önemli bir yer tutmaktadır. Kanada’da perakende satışların en fazla olduğu eyaletler, nüfus ile de orantılı olarak Ontario ve Quebec eyaletleridir.
Büyük perakendeciler arasındaki birleşmelerin de neticesiyle ülkede halen üç büyük gıda perakende zinciri faaliyet göstermektedir. Bunlar Loblaw (1577 anakent), Sobeys (1705 market) ve Metro (1628 market) marketleridir.
Gıda perakende pazarında dikkat çeken bir başka gelişme de gıda dışı satışları bulunan zincirlerin ürün portföylerine gıda ürünlerini de dahil etmeye başlamış olmalarıdır.
Süpermarketler Kanadalı tüketiciler tarafından en çok tercih edilen birimler olup, yılda ortalama olarak her Kanadalı tüketici yaklaşık 100 defa süpermarkete gitmektedir. Büyük hipermarketlere gerçekleşen ziyaret sayısı da yılda 22,5 olarak gerçekleşmektedir.
Kanada’da yaklaşık 29.000 adet civarı küçük market mevcut olup, bazıları belirli bölgelerde yoğunlaşmış iken, bazıları ulusal düzeyde faaliyet göstermektedir. Küçük market segmentinin önümüzdeki dönemde daha da büyümesi beklenmektedir. Yine marketlerde sunulan ürünlerde çeşitlilik artırılmaya çalışılmakta olup, tüketicilerin daha sık buradan alışveriş yapmaları için çeşitli faaliyetler yürütülmektedir.
Tüketici Tercihleri
2018 yılı itibarı ile Kanada nüfusunun yaklaşık 36,7 milyon kişi olduğu tahmin edilmekte olup, bu nüfus yılda ortalama olarak %1 büyümektedir. Yüksek gelir ve eğitim düzeyine sahip yaşlı insanların sayısının toplam nüfus içinde artması (%30 civarı), bu kesimin tüketici tercihlerinde baskın etkisini ortaya çıkarmaktadır. Bu yaş grubuna yönelik ürünler sağlık yönünden vurgulanmakta, daha küçük porsiyonlar halinde üretilmekte, kolayca açılır ve etiket bilgileri kolay okunur halde satışa sunulmaktadır.
Ülkenin gıda tüketim yapısı incelendiğinde, bir bütün olarak daha sağlıklı ve lezzetli olarak değerlendirilen gıda tüketiminde artış olduğu görülmektedir. Bu çerçevede taze ürünlere yönelik talebin arttığı ve zeytinyağı dışında yağ tüketiminde önemli bir düşüş olduğu görülmektedir.
Kanada’da gıda tüketimi kolay hazırlanabilirlik, sağlıklı olması, lezzet ve fiyat kriterleri çerçevesinde şekillenmektedir. Tüketicilerin kişisel tercihleri çerçevesinde zaman zaman ürünlerde bir veya birkaç unsur alım kararında etkili olup, tüketiciler kendi yaşam tarzlarını en iyi ifade ettiğini düşündükleri ürünlere yönelmektedir. Özellikle gıda tüketim tercihlerinde demografik veriler ve yaşam tarzı önemli olup, Kanada’da demografik, kültürel ve ekonomik farklılıkların çoğalmasıyla tüketim eğilimleri de daha karmaşık hale gelmektedir. Farklı ülke ve kıtalardan göçmenlerin bu ülkeye yerleşmesiyle etnik köken, yaşam tarzı ve damak tatları da mevcut kültüre eklenmiştir. Bu yüzden bu pazarı anlamak ve bu çerçevede ürün sunabilmek, başarılı olabilmek için önemli bir adım olarak düşünülmektedir.
Ülkede giderek daha fazla kadının çalışma hayatına girmesi nedeniyle zaman, tüketici tercihlerini belirleyen önemli bir faktör olarak ortaya çıkmıştır. Tüketim mallarının hızlı erişilebilir, kolay hazırlanabilir ve pratik biçimlerde sunulması tercih sebebi olmaktadır.
Pazarda son dönemde gözlenen başlıca tüketici eğilimleri şöyledir:
- Tüketiciler giderek artan oranda online alışverişe yönelmektedir. Online alışverişte özellikle genç tüketiciler akıllı telefonları kullanmaktadır. Kanada internet kullanımının en yaygın olduğu ülkelerden biridir. 2017 yılında internet üzerinden satışlar % 40 artmıştır. Amazon, Walmart, eBay pazardaki e-ticaret liderleridir.
- Sosyal medya tüketicilerin satın alma kararları üzerinde etkilidir.
- Ülkeye yeni gelen göçmenler tüketici davranışlarının değişmesine neden olmuştur. Bu etki özellikle gıda tüketiminde kendini göstermektedir. (Adonis isimli Montreal merkezli süpermarket zinciri Orta Doğu ve Akdeniz mutfağında uzmanlaşmış olup, Ontario ve Quebec’te 11 mağaza açmıştır. Ali Baba isimli restoran zinciri ise Toronto’da 18 şubeye sahiptir.)
- 60 yaş ve üzeri tüketiciler ülkede en hızlı büyüyen tüketici segmentidir. Bu grup nüfusun yaklaşık % 23’ünü oluşturmaktadır. 2030’da bu oranın % 29’a yükseleceği tahmin edilmektedir. Bu demografik değişiklik tüketim profilini tamamen değiştirecektir. Sağlıkla ilgili ürünlere talep artacaktır. Tasarruf için daha küçük evlere yönelim artacaktır.
- Gıda sektöründe sağlıklı beslenme eğilimi büyük rol oynamaktadır. Organik, hormonsuz, glutensiz v.b. sağlıklı gıda ürünlerine yönelik eğilim artarak devam etmektedir.
Ülkedeki eğitimli sofistike tüketicilerin yüksek fiyatlı, kaliteli, markalı ve prestijli ürünlere yönelik bir talebi bulunurken düşük gelire sahip tüketicilerin de fiyata duyarlı olduğu unutulmamalıdır.
Ambalaj, Paketleme ve Etiketleme
Tüm sanayileşmiş ülkelerde olduğu gibi Kanada’da da ticari tanımlama uygulamaları malın kalitesi kadar önem kazanmış bulunmaktadır. Etiketleme başta olmak üzere, ürünlere göre değişen ve kimi zaman ayrıntılı olarak belirlenmiş ticari tanımlamalar ülke pazara girişte üzerinde durulması gereken önemli bir alandır.
Doğrudan tüketime yönelmiş ürünlere ilişkin getirilmiş olan bu düzenlemeler, gıda ürünleri ve gıda dışı tüketim ürünleri olarak ikiye ayrılmaktadır. Gıda ürünlerinin etiketlenmesi konusundaki düzenleme Gıda ve İlaç Kanunu (Food and Drugs Act) ile düzenlenmiş olup, besin değerlerinin paketler üzerinde gösterilmesi zorunluluğu getirilmiştir.
Gıda dışı ürünler, Tüketici Paketleme ve Etiketleme Kanunu (Consumer Packaging and Labelling Act) ve Tüketici Paketleme ve Etiketleme Yönetmeliği (Consumer Packaging and Labelling Regulations) ile düzenlenmiştir. Tüketicilerin satın aldıkları ürüne ilişkin doğru ve anlamlı bilgilere ulaşabilmesi amacıyla yapılan düzenlemeler, ürünün adı, net miktarı, satıcının adı ve nereden ithal edildiği gibi bilgilerin etiket üzerinde bulunmasını zorunlu kılmaktadır.
Diğer taraftan tekstil ürünleri için Tekstil Etiketleme Kanunu (The Textile Labelling Act), değerli madenler için ise Değerli Madenler İşaretleme Kanunu (The Precious Metals Marking Act) ile düzenlemeler getirilmiştir. Ancak aynı zamanda federal düzeyde getirilmiş bir takım düzenlemelerin bulunması halinde, ayrıca o gerekliliklerin de karşılanması gerekmektedir.
Ulaştırma ve Taşımacılık Maliyetleri
Türkiye-Kanada arasındaki denizyolu taşımacılığında, 40 tonluk konteynerlerin fiyatları, 5 000 – 6 000 Dolar arasında değişmektedir. Ancak ekonomik kriz zamanlarında bu fiyatların zaman zaman 2 500–3 000 Dolara kadar gerileyebildiği gözlemlenmektedir. Denizyolu taşımacılığında teslim süresi yaklaşık 25-26 gün arasında değişmektedir.
Diğer taraftan 7-14 tonluk konteynerlerin uçak kargo yoluyla taşımasında ise ortalama 5 000- 6 000 Dolar arasında değişen ücretler uygulanmaktadır.
Ülkeye kargo aracılığı ile gönderimlerde ulaşım süresi 1-2 gün olup, dosyalara 15-20, paketlere 25-50, kolilere ise büyüklüğüne bağlı olarak 25 ile 250 Euro arasında değişen fiyatlar uygulanmaktadır.
