Firmalar - Czech Republic

Genel Ekonomik Durum

Temel Ekonomik Göstergeler

 Kaynak: IMF, Ekim 2019, a Gerçekleşen,  b Tahmin 

Çek Çumhuriyeti 2004 yılında AB'ne üye olan 10 ülke içinde en fazla yabancı sermaye alan ve sahip olduğu potansiyel itibariyle gelişme şansı en yüksek olan ülkelerin başında gelmektedir. Makroekonomik istikrarın yanı sıra, ülkenin dış ticaret yapısındaki köklü değişiklik ve AB coğrafyasındaki konumu, vasıflı işgücü ve uygun yatırım ortamı nedeniyle artmakta olan doğrudan yabancı sermaye girişi büyüme için gerekli şartları sağlamış durumdadır.
 
Ekonomi son üç yılda ortalama % 6'nın üzerinde büyümüştür. Çek ekonomisi, global krizle bağlantılı ihracat talebindeki keskin daralmanın da sonucu olarak, uzun bir dönemden sonra ilk defa küçülmeye başlamıştır. 2008 yılında büyüme % 3,1 ile sınırlı kalmıştır. 2009 yılında Çek ekonomisinin % 4,7 oranında daralmıştır. 2010 yılında yeniden büyümeye başlayan Çek ekonomisi ise % 2’nin üzerinde büyüme gerçekleşmiştir. 2011 yılında ise büyüme 1,8 ile sınırlı kalmış, 2012 yılında % 0,9 oranında daralan ekonomi, 2013 yılında da % 0,9 oranında daralma devam etmiştir.
 
Çek ekonomisin performansı dış talebe dayanmaktadır. 2014 yılında Euro bölgesinde yaşanan toparlanma ve iç talepteki artış Çek ekonomisini pozitif yönde etkilemiştir. 2015 yılında ekonomide %5,3,  2016 yılında %2,6, 2017 yılında 4,35 büyüme gerçekleşmiş, 2018 yılında ise %2,96 oranında artan GSYH’nin, 2019 yılında % 2,45 oranında artarak 247 milyar $ olması beklenmektedir.
 
Çek ekonomisi ağırlıklı olarak ihracata yönelik sanayileşme politikası çerçevesinde şekillenmiş bir ekonomi özelliği taşımakta ve ekonominin tüm dinamikleri dış etkenlere duyarlı, özellikle AB’deki  (ağırlıklı olarak Almanya) gelişmelere bağımlı bir durumdadır. Çekya ekonomi yönetimince mevcut durumun sakıncaları ciddi anlamda analiz edilmiş olup,  AB’ye bağımlılığın azaltılmasını teminen,  ihracatta pazar çeşitlendirmesi hedeflenerek bu konuda ciddi adımlar atılmıştır. Temmuz 2012 itibariyle hazırlanarak yürürlüğe konulan 2012- 2020 İhracat stratejisinde alınan tedbirlerle ihracatta AB ye bağımlılığın azaltılmasına yönelik uygulamalar başlatılmıştır.
 
Çekya’nın dış ticarette ağırlıklı olarak uluslararası üretim zincirinin bir parçası olması ve ihracatın önemli kısmını sermaye mallarının oluşturması ülkeyi küresel kriz sonucunda yaşanan ticaret şokuna ve dış talepteki daralmaya çok duyarlı hale getirmiştir. Ekonominin ağırlıklı olarak ihracata dayalı olması ve ticaretin ağırlıklı olarak başta Almanya olmak üzere AB ülkeleri ile yapılıyor olması ve global krizden en çok etkilenen otomotiv sektörünün ihracat içinde önemli yer tutması göz önünde bulundurulduğunda, bu sürecin etkileri devam etmekte olduğu görülmektedir. Almanya başta olmak üzere özellikle AB ülke ekonomilerindeki gelişmelere de bağlı olarak, Çek ekonomisinin gelişmesi beklenmektedir.
 
Mevcut reformlara rağmen, siyasi açıdan son derece hassas bir konu olan sağlık ve sosyal güvenlik reformlarının hala gerçekleştirilmemesine bağlı olarak, bütçe açığının, ülkenin uzun dönemli ekonomik istikrarı ve AB kriterlerine ulaşılması açısından bir tehdit olduğu değerlendirilmektedir.
 
Sağlıklı makroekonomik göstergelerin devam etmesine, kurumsal ve iş gücü vergilendirmelerinin yeniden düzenlemesi, eğitim ve inovasyon politikaları gibi iş çevrelerini doğrudan ilgilendiren yapısal uyum politikaların başarısına da bağlı olarak, Çek ekonomisi, küreselleşmenin nimetlerinden faydalanmaya devam edecektir. Ayrıca, halihazırda son derece sıkı olan kredi alma sürecini basitleştirici yeni bankacılık düzenlemelerinin getirilmesi ve dalgalı kurda aşağı yukarı oynayan Çek Kronundan, “Euro” geçişin tamamlanması durumunda Çekya yabancı yatırımcı için daha çekici olabilecektir.

Bununla birlikte, mevcut reformlara rağmen, siyasi açıdan son derece hassas bir konu olan sağlık ve sosyal güvenlik reformlarının hala gerçekleştirilmemesine bağlı olarak, bütçe açığının, ülkenin uzun dönemli ekonomik istikrarı ve AB kriterlerine ulaşılması açısından bir tehdit olduğu değerlendirilmektedir.

İlk bakışta, küreselleşme açısından büyük önem arz eden ticaret politikalarının önemli ölçüde AB tarafından belirlendiğini bir tarafa bırakacak olursak, Çek Hükümetinin doğrudan rol oynayacağı ve gerçekleştirebileceği öncelikli konular bulunmaktadır. Bu öncelikli konular aşağıda sıralanmıştır.
 
Piyasa başarısızlığı ve yayılma etkisi nedeniyle, küreselleşme ile bağlantılı olan yatırım teşvikleri ve piyasa destek mekanizmaları ekonomik açıdan geçerliği ispatlanabilir olmalıdır. Teşvikler, uzun dönemde katma değeri daha yüksek yatırımlara kaydırılmalıdır.
 
Küreselleşmenin beraberinde getirdiği uluslararası işçi hareketliliğinden doğan imkanlardan yararlanabilmek açısından göçmenlik mevzuatında reformlar gerekmektedir. Yeşil kart uygulamasının yanı sıra, kalifiye işçi göçünü sağlayacak yeni göçmenlik programlarına başlanmalıdır.
 
Sağlam bir ulaşım altyapısı firmaların yatırım için yer tespiti aşamasında dikkate alınan önemli bir faktördür. Ulaştırma projeleri için, 2007-2013 döneminde kullanılmak üzere AB’den sağlanan fonların kullanımında, proje öncelikleri ve uygulama mekanizmaları dikkatlice incelenmelidir. Kamu ihalelerinde etkinliğin artırılması kayda değer diğer bir husustur. Özel sektör- kamu işbirliğine, her birinin kendi önceliklerine de bağlı kalarak önem verilmelidir. Karayolu ve demiryolu kullanımında denge sağlayıcı, birden çok taşıma türü kullanımında rekabet artırıcı önlemler alınmalı, demiryolu taşımacılık sektörüne gereken hassasiyet gösterilmelidir.
 
Prag, iş çevreleri için en önemli cazibe merkezi konumunda olup Merkezi ve Doğu Avrupa ülkeleri içinde daha büyük bir rol oynama potansiyeline sahiptir.