Pazarda Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Ticareti Etkileyen Kültürel Faktörler
İş görüşmeleri Aralık ayının son haftasından Şubat ayı sonuna kadar yapılmamalıdır. Noel taili ve okulların yaz tatiline çıkması nedeniyle bu aylar görüşmeler için pek uygun değildir. Şili’de sosyal aktiviteler belirtilen süreden daha geç başlayabilse de, iş görüşmelerinde zamanlamaya önem verilmektedir. Randevularda genellikle dakik olmalarına rağmen, görüşmelerde ve genelde acelecilik yoktur. İlk ziyarette hediye götürmeye gerek olmasa da kibar bir davranış sayılacaktır.
Şilili iş adamlarının çoğu iyi eğitimli olup, sık seyahat etmektedirler. İş görüşmelerinde resmi dil olan İspanyolca ve İngilizce konuşulmaktadır. Ancak görüşmelere İspanyolca konuşabilen bir personel ya da bir tercüman ile katılım sağlanması tavsiye edilmektedir. Ürünün ve şirketin tanıtımına yönelik materyaller de İspanyolca olarak hazırlanmalıdır. İngilizce ve İspanyolca olarak düzenlenmiş bir kartvizite sahip olmak oldukça faydalıdır. Karşılıklı hitap şeklinde soyadı kullanılmaz. Bay (Don) ve Hanım (Senora) hitaplarından sonra isim söylenmektedir.
Şilili iş çevrelerinde dış görünüş oldukça önemlidir. Büyük şehirlerde ve belirli sektörlerde iş kıyafeti daha da önemlidir. Giyim tarzı genelde resmi olup, erkekler için takım elbise ve kravat, bayanlar için ise etek ya da pantalondan oluşan bir takım elbise giyilmesi önerilmektedir. Erkekler genellikle öğle tatili için dahi ceket giyerek ofisten çıkmaktadırlar.
Pasaport ve Vize İşlemleri
Diplomatik, Hizmet, Hususi ve Umuma Mahsus Pasaport hamilleri Şili’ye yapacakları seyahatlerde vizeden muaftır. Şili’de oturma izni olmayan ve gelir gösteremeyen kişilere hesap açılamamaktadır. Şirket ile olan iş sözleşmesi ile oturma izni alınabilmektedir. Ancak bu bilgilerin seyahat öncesinde Şili temsilciliklerine teyit ettirilmesi önerilmektedir. www.mfa.gov.tr
Resmi Tatiller ve Çalışma Saatleri
Şili’de iş ziyaretlerinin yaz dönemi olan Ocak-Şubat haricindeki aylarda yapılması önerilmektedir. Çalışma saatleri genelde Pazartesi-Cuma günleri 09.00-18.00 arasıdır. Öğle yemekleri genellikle 13.00’te başlayıp, iş görüşmesi de yapılacaksa 2-3 saat sürebilir.
Bankalar 09.00-14.00 saatleri arası, kamu binaları 09.00-18.00 arası, mağazalar Pazartesi-Cuma günleri 09.00-21.00, Cumartesi günleri ise 09.00-14.00 ya da 09.00-16.00 arasında açıktır. Süpermarketler ve alışveriş merkezleri genellikle 23.00’e kadar, hatta Pazar günleri ve tatillerde de açıktır.
Telefon Kodları
Şili’nin uluslararası telefon kodu 56’dır. Türkiye’den Şili’ye yapılacak aramalarda 00 + 56 + alan kodu + telefon numarası tuşlanmalıdır. Şili’de sabit bir hattan mobil telefon araması yapılmadan önce de numara öncesinde “09” tuşlanmalıdır. Bazı büyük şehirlerin telefon kodları ise şöyledir:
Arica: 58
Iquique: 57
Antofagasta: 55
Copiapó: 52
La Serena: 51
Valparaíso: 32
Santiago: 2
Rancagua: 72
Talca: 71
Concepción: 41
Temuco: 45
Valdivia: 63
Puerto Montt: 65
Coyhaique: 67
Punta Arenas: 61
Online telefon rehberi olarak http://blancas.amarillas.cl adresi kullanılabilmektedir.
Yerel Saat
Şili ile Türkiye arasındaki saat farkı -7 saat olup, örneğin Türkiye'de saat akşam 19.00 iken Şili’de saat sabah 12.00’dir. Saat farkları ile bilginin www.worldtimezone.comadresinden edinilmesi mümkündür.
Para Kullanımı
Şili’nin resmi para birimi Şili Pesosu’dur (CLP), 1 Peso (Ps) = 100 centisimos. Döviz bürolarında (Casas de Cambio) döviz değişimi yapılması mümkün olup, ATM’ler de yaygındır.
Türk bankalarından alınan kredi kartları ile Şili’de her bankamatikten para çekilememektedir. Türkiye-Şili arasında yapılan banka havalelerinin yerine ulaşması ortalama 5 iş günü sürmektedir.
Ölçü Birimi
Şili’de metrik sistem ölçüleri kullanılmaktadır.
İklim
Şili’de iklim bölgelere göre büyük farklılık arz etmektedir. Ilıman iklimin yanı sıra kuzeyde çöl iklimi, orta kesimlerde Akdeniz iklimi, güneyde soğuk ve nemli bir iklim hakimdir. Yaz mevsimi Aralık-Mart aylarını, kış mevsimi ise Haziran-Eylül aylarını kapsamaktadır. Ülkenin kuzeyinde iklim oldukça kurak olup, Atacama Çölü’ne hemen hemen hiç yağmur düşmemektedir. Kurak iklim güneyde Caldera’ya kadar devam etmektedir. Yıllık ortalama sıcaklık kuzeyden güneye doğru her 10° lik enlem aralığında 4°C düşmektedir. Bu yüzden kuzey sınırında 18°C olan ortalama sıcaklık güney sınırında 6°C’ye düşmektedir. Santiago’da sıcaklık yazın 10-33°C, kışın 2-20°C arasındadır. Santiago’da en yağışlı dönem Mayıs-Ağustos ayları arasıdır. Şili Meteoroloji Kurumu web sitesinden (http://www.meteochile.gob.cl/pronostico.html) bölgeler itibarıyla Şili’nin hava durumu ile ilgili detaylı bilgi edinilmesi mümkündür.
Yerel Ulaşım
Şili’deki ana yolların ve ücretli otoyolların durumu oldukça iyidir. Santiago’nun dışındaki ikincil yollar daha az bakımlı olup, kırsal alanlarda stabilize ve toprak yollar da bulunmaktadır. Demiryolu ulaşımı ise daha az gelişmiş olup, Santiago ve Chillan şehirleri arasında merkezi bir demiryolu hattı bulunmaktadır (www.efe.cl).
Şili’nin Latin Amerika’daki diğer ülkeler ile havayolu ulaşımı bağlantıları gelişmiş düzeydedir. Halihazırda Türk Hava Yollarının Şili’ye doğrudan seferi bulunmamakta olup, Güney Amerika kıtasında Sao Paulo’ya (Brezilya) doğrudan sefer yapılmaktadır. Ülkenin en büyük havaalanı, Santiago Uluslararası Havaalanı’dır (www.aeropuertosantiago.cl/english). Yurt içi havayolu hizmetleri de oldukça gelişmiştir. Santiago ve diğer şehirler arasında orta sıklıkta seferler düzenlenmektedir. Santiago şehir içi ulaşım alternatifleri ile ilgili bilgi, www.thisischile.cl adresinde mevcuttur.
Elektrik Voltajı
Şili’de elektrik voltajı 220 volt ve 60 Hz olup; çift girişli prizler kullanılmaktadır. Sanayide ise elektrik voltajı 380 volt’tur.
